Genogram
Samen met de cliënt maak ik regelmatig een genogram. Dit is een beknopt schematisch overzicht van de familiebanden en wordt samengesteld uit een serie standaardsymbolen. Deze standaardsymbolen brengen o.a. het volgende in kaart:
- Is de relatie positief, afstandelijk of negatief?
- Woont iemand samen, is iemand gehuwd, gescheiden, scheiding van tafel en bed?
- Is er een verwijdering of zelfs een verbreking in het familiesysteem?
- Is er een conflictueuze relatie?
- Zijn er bondjes (spannen 2 samen tegen 1 in het gezin) ?
- Heeft iemand eigen kinderen, adoptie-of pleegkinderen?
- Is er een eeneiige tweeling of twee-eiige tweeling in de familie?
- Heeft er een miskraam of een abortus plaatsgevonden? Is er een kindje dood geboren?
- Wie van de familieleden is inmiddels overleden?
Een genogram kan verschillende generaties en gebeurtenissen in kaart brengen:
- De generatie van de cliënt met eventuele partner en kinderen
- De cliënt als kind tussen zijn broers en zussen
- De generatie van zijn ouders en grootouders
- Belangrijke gebeurtenissen of situaties die van belang zijn (bv. incest, oorlogstrauma)
Een genogram geeft de cliënt bewustwording van zijn familiesysteem. Er ontstaat meer begrip voor de cultuur, de taal, de relaties en de manier van functioneren in een gezin. Het is een onderdeel van systemisch werk, wat tot doel heeft om verborgen belemmeringen zichtbaar te maken, verstrikkingen te openen en de orde in het familiesysteem te herstellen zodat liefde weer kan stromen. Het op diep niveau leren kennen van de eigen plek en de positie die anderen daarin innemen, geeft ruimte voor acceptatie, rust en verbinding.
Hieronder is een voorbeeld van een genogram te zien. Mannen/jongens worden aangeduid door middel van vierkantjes en vrouwen/meisjes door middel van rondjes. De chronologie van leeftijden loopt van links naar rechts; de oudste in het gezin staat links.
In dit voorbeeld komt de vader uit een gezin van drie jongens en twee meisjes. Hij is het tweede kind in het gezin. De moeder komt uit een gezin van twee jongens en vier meisjes. Zij is de vierde in het gezin. Hun beide ouders leven nog en zijn nog samen. De vader (blauwe vierkantje) en de moeder (groene rondje) zijn gescheiden, dit wordt aangegeven met het symbool //. Ze hebben uit dat huwelijk 2 jongens (roze vierkantjes). De moeder is hertrouwd en daarna weer gescheiden. Zij heeft uit dat huwelijk een jongen en een meisje. Haar tweede man had een stiefvader.
Er staan in dit voorbeeld geen geboortedata bij de personen. Ik doe dat zelf wel omdat het bv. inzicht geeft hoeveel jaar er tussen de kinderen zit. Soms wordt er tussen neus en lippen door vertelt dat moeder ook nog een doodgeboren meisje heeft gehad. Ik plaats dan dit kindje op de juiste plek tussen de andere kinderen door een rondje met een kruisje te tekenen. Ook dit kindje behoudt een belangrijke positie in het familiesysteem.